Ölümünün 25. yılında Cemal Süreya

“Tanrı
Bin birinci gece şairi yarattı,
Bin ikinci gece Cemal’i,
Bin üçüncü gece şiir okudu tanrı,
Başa döndü sonra,
Kadını yeniden yarattı.”  (Ülkü Tamer)

Asıl adı Cemalettin Seber 1931’de Erzincan’da doğdu.

Henüz altı yaşında olan Cemal Süreya’nın ailesi 1938 Dersim isyanı sonrası Bilecik’e sürgün edilir. Cemal Süreya o günleri şu dizelerle anlatır:

“Bizi bir kamyona doldurdular / Tüfekli iki erin nezaretinde / Sonra o iki erle yük vagonuna doldurdular / Günlerce yolculuktan sonra bir köye attılar / Tarih öncesi köpekler havlıyordu / Aklımdan hiç çıkmaz o yolculuk, o havlamalar, polisler / Duyarlığım biraz da o çocukluk izlenimleriyle besleniyor belki / Annem sürgünde öldü, babam sürgünde öldü”

Bilecik’te ilkokula başladı ve İstanbul Beyoğlu’nda bitirdi. Haydarpaşa Lisesi’nden mezun olup Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi maliye ve iktisat bölümü’nü bitirdi.

“Sizin Hiç Babanız Öldü mü?”

1957 yılında babasını kaybeder. Kendisine büyük bir etki yapan bu durumu “Sizin Hiç Babanız Öldü mü?”” adlı şiiri ile kaleme alır.

“Sizin hiç babanız öldü mü? / Benim bir kere öldü kör oldum  / Yıkadılar aldılar götürdüler  / Babamdan ummazdım bunu kör oldum  / Siz hiç hamama gittiniz mi?  / Ben gittim lambanın biri söndü / Gözümün biri söndü kör oldum / Tepede bir gökyüzü vardı yuvarlak / Şöylelemesine maviydi kör oldum  / Taşlara gelince hamam taşlarına  / Taşlar pırıl pırıldı ayna gibiydi / Taşlarda yüzümün yarısını gördüm / Bir şey gibiydi bir şey gibi kötü / Yüzümden ummazdım bunu kör oldum/Siz hiç sabunluyken ağladınız mı?”

1954’te Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin Maliye ve İktisat Bölümü’nü bitirmesinin ardından Maliye Bakanlığı’nda müfettişlik yapmaya başlar. Temmuz 1965’te görevinden ayrılarak 1961’de kuruculuğunu yaptığı Papirüs dergisini yeniden çıkarır.

1971 yılında tekrar Maliye Bakalığı’ndaki işine döner. 1978 yılında Kültür Bakanlığı’nda Kültür Yayın Kurulu Danışma Üyesi olur. 1982’de müşavir maliye müfettişliğinden emekli olmasının ardından yayın evlerinde danışmanlık, ansiklopedilerde redaktörlük ve çevirmenlik yapar.

Papirüs’ü üç kez çeşitli aralıklarla çıkarır. Pazar Postası, Yeditepe, Oluşum, Türkiye Yazıları, Politika, Yeni Ulus, Aydınlık, Saçak, 15 günlük Yazko Somut ve haftalık 2000’e Doğru dergilerinde de köşe yazıları yazar.

1983 yılında, Orta Doğu İktisat Bankası yönetim kurulu üyeliği görevini üstlenir. Bu dönemde Oluşum, Türkiye Yazıları, Saçak ve Maliye Yazıları gibi dergilerin kültür-sanat bölümlerinde yöneticilik yapar.

İlk şiir

“Günlerce uyuyamadığımı anımsıyorum…” dediği İlk şiiri “Şarkısı Beyaz’ 8 Ocak 1958’de Mülkiye dergisinde çıkar.

“Ayıcılar geçti, affedilmemiş insanlar geçti / Şehirler taş yürekliydi şarkısı-beyaz / İnsanların büyük rüyaları vardı / İnsanlar bir ölümle öldüler ki / Sevgiler arasında şaşırıp / Bir unuttular ki deme gitsin.”

İlk Şiir kitabı olan Üvencinka eseriyle, Arif Damar ile birlikte 1958 yılının Yeditepe Şiir Ödülü’nün sahibi olur.

1955 yılında ise “Üvercinka”, “Dalga”, “Güzelleme, “Üçgenler”, “Cigarayı Attım Denize”, “Nehirler Boyunca Kadınlar Gördüm” gibi önemli eserleri dergilerde yayımlanır.

Göçebe adlı eseri ise 1966 Türk Dil Kurumu Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü.

Kitapları

Üvercinka (1958; Yeditepe Şiir Armağanı) Göçebe (1965; 1966 TDK Şiir Ödülü) Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973) Sevda Sözleri (Uçurumda Açan ile birlikte toplu şiirleri: 1984) Sıcak Nal ve Güz Bitigi (1988; Behçet Necatigil Şiir Ödülü) Sevda Sözleri (Bütün şiirleri: 1990, ö.s; YKY 1995)

Cemal Süreya 9 Ocak 1990’da yaşamını yitirdi.IMC